Xã hội 5.0: Tổng quan lý luận và thực tiễn từ các nguồn uy tín toàn cầu

-

Xã hội 5.0 là mô hình xã hội lấy con người làm trung tâm, được Nhật Bản đề xuất năm 2016 nhằm cân bằng phát triển kinh tế với giải quyết các vấn đề xã hội thông qua tích hợp chặt chẽ không gian mạng và không gian vật lý. Bài viết tổng quan này trình bày quá trình hình thành, cơ sở lý luận, các ứng dụng thực tiễn trên thế giới và tại Việt Nam, đồng thời phân tích xu hướng phát triển tương lai dựa trên các nghiên cứu kinh điển và cập nhật mới nhất. Các số liệu nghiên cứu thời gian thực được sử dụng để minh họa hiệu quả và thách thức của mô hình.

Lời mở đầu

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 thay đổi sâu sắc nền kinh tế và xã hội toàn cầu, Xã hội 5.0 được Nhật Bản khởi xướng như một tầm nhìn phát triển xã hội thế hệ mới, hướng tới xây dựng một xã hội siêu thông minh, hài hòa giữa công nghệ và con người. Mô hình này không chỉ tập trung vào tự động hóa và số hóa mà còn nhấn mạnh việc giải quyết các vấn đề xã hội như già hóa dân số, phân cực xã hội và bảo vệ môi trường, nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho mọi người.

Quá trình hình thành và phát triển

Khái niệm Xã hội 5.0 lần đầu được chính thức giới thiệu trong Kế hoạch Khoa học-Công nghệ Cơ bản lần thứ 5 của Nhật Bản năm 201626. Đây là giai đoạn phát triển xã hội thứ năm, tiếp nối các xã hội săn bắn (1.0), nông nghiệp (2.0), công nghiệp (3.0) và thông tin (4.0)35. Từ năm 2016 đến nay, Xã hội 5.0 đã được nhiều quốc gia và tổ chức quốc tế quan tâm, phát triển các chiến lược và dự án thí điểm nhằm hiện thực hóa tầm nhìn này9. Nhật Bản tiếp tục cập nhật tầm nhìn trong Kế hoạch Khoa học, Công nghệ và Đổi mới lần thứ 6 (2021), nhấn mạnh tính bền vững và khả năng chống chịu của xã hội trước các rủi ro không lường trước2.

Cơ sở lý luận

Xã hội 5.0 được định nghĩa là xã hội lấy con người làm trung tâm, trong đó phát triển kinh tế và giải quyết các vấn đề xã hội được cân bằng thông qua hệ thống tích hợp cao giữa không gian mạng (cyberspace) và không gian vật lý (physical space)16. Mô hình này dựa trên sự hội tụ của các công nghệ tiên tiến như Internet vạn vật (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), robot và thực tế tăng cường (AR)57. Lý thuyết nền tảng của Xã hội 5.0 hướng tới xây dựng một xã hội thông minh, nơi con người có thể tận dụng công nghệ để nâng cao chất lượng cuộc sống, đồng thời giải quyết các thách thức xã hội như già hóa, bất bình đẳng, ô nhiễm môi trường và an ninh năng lượng48.

Thực tiễn quốc tế và tại Việt Nam

Thực tiễn quốc tế

  • Nhật Bản: Điển hình với dự án Toyota Woven City – thành phố thông minh sử dụng 100% năng lượng tái tạo, giao thông tự hành và robot chăm sóc người già giúp giảm chi phí y tế 25% tại tỉnh Akita46.

  • Châu Âu: Liên minh châu Âu đầu tư hàng tỷ euro vào dự án AI4EU phát triển nền tảng AI đạo đức, đồng thời Phần Lan triển khai hệ thống giáo dục cá nhân hóa cho gần 600,000 học sinh9.

  • Châu Á – Thái Bình Dương: Hàn Quốc áp dụng AI trong quản lý giao thông giảm ùn tắc 35%, Singapore xây dựng hệ thống y tế tích hợp dữ liệu 5.7 triệu dân, Malaysia phát triển nông nghiệp chính xác tăng năng suất 40%59.

  • Bắc Mỹ: Canada ứng dụng blockchain trong quản lý lưới điện thông minh, nâng cao hiệu suất 30%5.

Thực tiễn tại Việt Nam

Việt Nam đang từng bước tiếp cận và ứng dụng các nguyên tắc của Xã hội 5.0 trong phát triển kinh tế số và đô thị thông minh. Tỷ lệ sử dụng Internet đạt 73.2%, cao hơn trung bình toàn cầu, với các dự án IoT trong nông nghiệp tại Lâm Đồng giúp giảm 25% lượng thuốc trừ sâu1. Thành phố Đà Nẵng triển khai trung tâm điều hành đô thị tích hợp camera AI xử lý nhanh các sự cố giao thông1. Tuy nhiên, thách thức lớn gồm hạ tầng số chưa đồng bộ, năng lực nhân lực còn hạn chế (62% lao động thiếu kỹ năng số cơ bản), và thiếu khung pháp lý về chia sẻ dữ liệu công-tư1. Chính phủ đã đề ra các chiến lược xây dựng trung tâm dữ liệu quốc gia và đào tạo kỹ sư AI nhằm thúc đẩy chuyển đổi số theo hướng Xã hội 5.01.

Xu hướng tương lai

Giai đoạn 2025-2030, Xã hội 5.0 sẽ phát triển mạnh mẽ với sự hội tụ của các công nghệ thế hệ mới như điện toán lượng tử, vật liệu thông minh tự phục hồi, và giao diện não-máy (BCI), mở rộng khả năng tương tác giữa con người và máy móc59. Các quốc gia sẽ tập trung xây dựng khung quản trị đa cấp, từ quốc tế đến cộng đồng, nhằm đảm bảo phát triển bền vững, an toàn và công bằng cho mọi người9. Việt Nam cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế, đầu tư hạ tầng số và nâng cao năng lực nguồn nhân lực để tận dụng tối đa lợi ích của Xã hội 5.0.

Kết luận

Xã hội 5.0 là bước tiến quan trọng trong tiến trình phát triển xã hội loài người, kết hợp hài hòa giữa công nghệ và giá trị nhân văn để giải quyết các thách thức toàn cầu. Việc hiện thực hóa mô hình này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính sách, công nghệ và con người. Việt Nam đang có nhiều cơ hội để phát triển theo hướng này nhưng cũng cần vượt qua các rào cản về hạ tầng, nhân lực và pháp lý. Nghiên cứu và thực tiễn tiếp tục đóng vai trò then chốt trong việc định hình tương lai của Xã hội 5.0.

Tài liệu tham khảo

  1. Vietnam Japan University, “Japan’s Society 5.0,” 2023.

  2. Cabinet Office, Government of Japan, “Society 5.0,” 2016-2021.

  3. Wikipedia contributors, “Society 5.0,” Wikipedia, 2025.

  4. UNESCO, “Japan pushing ahead with Society 5.0 to overcome chronic social challenges,” 2023.

  5. Zenbird Media, “Society 5.0: A vision for a human-centric, tech-integrated super-smart society,” 2023.

  6. Biosector.jp, “The Evolution of Society 5.0 in Japan: A Human-centered Approach,” 2023.

  7. BusinessABC.net, “Society 5.0: The Fundamental Concept Of A Human-Centered Society,” 2023.

  8. Wiley, “Society 5.0, Its Logic and Its Construction,” 2021.

  9. Keizai Koho Center, “Society 5.0 – Co-creating the Future,” 2020.

Citations:

  1. https://vju.ac.vn/en/japans-society-5-0/
  2. https://www8.cao.go.jp/cstp/english/society5_0/index.html
  3. https://en.wikipedia.org/wiki/Society_5.0
  4. https://www.unesco.org/en/articles/japan-pushing-ahead-society-50-overcome-chronic-social-challenges
  5. https://zenbird.media/society-5-0-a-vision-for-a-human-centric-tech-integrated-super-smart-society/
  6. https://biosector.jp/the-evolution-of-society-5-0-in-japan-a-human-centered-approach-for-the-life-sciences-industry/
  7. https://businessabc.net/society-5-0-the-fundamental-concept-of-a-human-centered-society
  8. https://catalogimages.wiley.com/images/db/pdf/9781786303011.excerpt.pdf
  9. https://en.kkc.or.jp/bc/cts/

Bài đăng phổ biến từ blog này

Elon Musk: Bí Quyết Quản Trị Đột Phá giúp Ông Dẫn Dắt Tesla và SpaceX Vượt Trội

-
Elon Musk, một trong những nhà sáng lập và CEO nổi bật nhất thế giới, là một biểu tượng của sự đổi mới và lãnh đạo táo bạo. Với các công ty như Tesla , SpaceX , và Neuralink , Musk đã sử dụng các mô hình quản trị đặc biệt để giúp các doanh nghiệp của mình không chỉ thành công mà còn thay đổi cả ngành công nghiệp. Vậy, Elon Musk áp dụng những mô hình quản trị nào để đạt được những thành công ấn tượng? Hãy cùng tìm hiểu ngay! 1. Mô Hình Quản Trị Agile – Sự Linh Hoạt và Đổi Mới Không Ngừng 🚀 Elon Musk là người tiên phong trong việc áp dụng mô hình Agile vào quản lý sản phẩm và phát triển công nghệ. Các công ty của ông luôn sẵn sàng thử nghiệm, thất bại, và học hỏi từ những sai lầm để cải tiến và phát triển sản phẩm một cách nhanh chóng. Thử nghiệm và sáng tạo : Musk khuyến khích các nhóm kỹ thuật và nghiên cứu không ngừng thử nghiệm và phát triển, ngay cả khi thất bại. Chẳng hạn, SpaceX thực hiện nhiều lần thử nghiệm tên lửa và liên tục cải tiến để đạt được sự thành công lớn sau này...
Đọc thêm

Chiến lược đại dương xanh: lời khuyên đắt giá cho CEO doanh nghiệp đột phá

-
Là CEO, chủ doanh nghiệp, hay người điều hành, bạn chắc hẳn đã đối mặt với bài toán: Làm thế nào để phát triển vượt trội mà không sa vào cuộc chiến cạnh tranh "đẫm máu" trong thị trường hiện tại? Câu trả lời nằm ở một tư duy chiến lược mang tính cách mạng: Chiến lược đại dương xanh (Blue Ocean Strategy). Đây không chỉ là cách tạo ra những sản phẩm hoặc dịch vụ mới. Nó còn là công cụ giúp bạn tái định hình thị trường, dẫn dắt ngành công nghiệp và thoát khỏi cuộc đua khốc liệt của các đối thủ. Dưới đây là những lời khuyên thực tiễn dành cho các nhà lãnh đạo doanh nghiệp muốn áp dụng chiến lược này để bứt phá. 1. Đừng Chơi Theo "Luật Chơi" Của Đối Thủ – Tự Viết Luật Chơi Của Chính Mình Trong thị trường hiện tại, các đối thủ đang cố gắng giành giật từng phần thị phần bằng cách giảm giá, tăng tính năng hoặc đầu tư quảng cáo lớn. Nhưng hãy nhớ rằng, càng cạnh tranh trực tiếp, lợi nhuận của bạn càng giảm. Lời khuyên cho CEO: Tư duy khác biệt: Thay vì cố gắng làm tốt hơn đố...
Đọc thêm

[Phần 1] Khám phá Triết lý Lean Boss: Lãnh đạo thông minh thế kỷ 21

-
  PHẦN 1: KHÁM PHÁ TRIẾT LÝ LEAN BOSS Trong một thế giới đầy thay đổi và không ngừng tiến hóa, khái niệm "Lean Boss" đã ra đời như một phong cách lãnh đạo đột phá , đáp ứng nhu cầu của thời đại mới. Lean Boss không chỉ là một thuật ngữ, mà là một triết lý quản lý hiện đại , giúp tối ưu hóa hiệu suất làm việc của đội ngũ, đồng thời xây dựng một văn hóa làm việc bền vững và sáng tạo . 🌟 Phần này sẽ giúp bạn khám phá sâu sắc hơn về Lean Boss – từ khái niệm , mục đích đến lý do vì sao phong cách lãnh đạo này lại trở nên cực kỳ quan trọng trong thế kỷ 21. 1. Triết lý Lean Boss là gì? 🤔 Lean Boss được phát triển dựa trên nguyên lý Lean – một khái niệm bắt nguồn từ hệ thống sản xuất tinh gọn của Toyota , tập trung vào việc loại bỏ lãng phí và tối ưu hóa giá trị . Khi áp dụng vào lãnh đạo, Lean Boss không chỉ nhằm tối đa hóa hiệu suất công việc mà còn tối ưu hóa giá trị cho tổ chức, đội ngũ và khách hàng. Điều này giúp bạn đạt được kết quả tối đa với nỗ lực tối thiểu ...
Đọc thêm